००२: प्राणिया उद्धार सर्व हा श्रीधर
प्राणिया उद्धार सर्व हा श्रीधर ।
ब्रह्म हें साचार कृष्णमूर्तीं ॥१ ॥
तें रूप भीवरें पांडुरंग खरें ।
पुंडलिकनिर्धारें उभे असें ॥ २ ॥
युगे अठ्ठावीस उभा ह्रषीकेश ।
पुंडलिका सौरस पुरवित ॥ ३ ॥
निवृत्तीचें गुज पांडुरंगाबीज ।
विश्वजनकाज पुरे कोडें ॥ ४ ॥
सरलार्थ:
पंढरिक्षेत्रात विटेवर उभा असलेला हा श्रीहरि प्राणिमात्रांचा उद्धार करणारा आहे. ही श्रीकृष्णाची बाळमूर्ती सत्य परब्रह्म स्वरूपच आहे. ।।१।। ते परब्रह्मस्वरूप चंद्रभागेकाठी सत्य पांडुरंगरूपात भक्त पुंडलिकाच्या प्रतिज्ञेने जडजीवांच्या उद्धारासाठी उभे राहिले आहे. ।।२।। पुंडलीकास प्रेमसुखाचा खाऊ देत असाच उभा आहे. ।। ३।। श्रीगुरु निवृत्तिनाथांस अति प्राणप्रिय असलेला हा पांडुरंग विश्व वट वृक्षाचे बिज (कारण) आहे. पितृ स्वरूप आहे. म्हणूनच विश्वातील लोकांच्या कार्याची इच्छा येथे पूर्ण होते. ।।४।।
भावार्थ:
जगाची उत्पत्ती करणारी माता ज्याच्या ह्रदय स्थानी आहे असा श्रीधर सर्व प्राणीमात्रांचा उध्दार करतो. तो ब्रह्मस्वरुपाने कृष्ण रुपात साकारला आहे. तोच कृष्ण पांडुरंग स्वरुपात पुंडलिकाच्या निर्धारामुळे उभा आहे. तो गेली 28 युगे पुंडलिकाचा मायबापांच्या सेवेचा निर्धार पुर्ण करण्यासाठी तिकडे उभा आहे. निवृत्तिनाथ म्हणतात तो परमात्मा विश्वजनांचे कोड पुर्ण करण्यासाठी पांडुरंग बीज स्वरुपात उभा आहे.