१७६ छेदियेला वृक्ष तुटलें तें मूळ
छेदियेला वृक्ष तुटलें तें मूळ ।
प्रपंच समूळ उडोनि गेला ॥ १ ॥
गेलें तें सुमन गेला फुलहेतु ।
अखंडित रतु गोपाळीं रया ॥ २ ॥
सांडिला आकारु धरिला विकारु ।
सर्व हरिहरु एकरूपें ॥ ३ ॥
निवृत्ति निधान वोळले गयनी ।
अमृताची धणी आम्हां भक्ता ॥ ४ ॥
सरलार्थ:
अरे राजा गुरुगहिनीप्रसादाने हा संसारवृक्ष छाटला गेला त्याचे मूळच तुटले आता प्रपंच मुळासह नष्ट झाला ।।१।। ते फूल आपण स्वतः फळाचे कारण ठेवून नाहिसे झाले व तो गोपाळ नित्यस्वरूपी प्रपंचाने रिकामाच राहिला ।।२।। त्याने आपला विश्वाचा आकार टाकून दिला व आपले मूळचे आकाररहित स्वरूप धरले. त्यामुळे आम्हाला ही सर्व सृष्टि हरिहर स्वरूप झाली ।।३।। गुरुगहिनी हा निधी प्राप्त झाल्याने आम्हाला पोटभर अमृताची तृप्ति झाली ॥४॥
भावार्थ:
ह्या अभंगात आलेले रुपक मागच्या अभंगतुन आले आहे. त्या संसार वृक्षाला मी तोडला व तो समुळ उखडला. त्यामुळे त्या प्रपंचाचा निरास झाला. त्या प्रपंच वृक्षाच्या संसार नावाच्या फुलातील विषय नावाचा भोग गेला तसेच हेत म्हणजे इच्छा ही राहिली नाही. त्यामुळे मी अखंडितपणे त्या गोपाळाबरोबर रत झालो. शिव व विष्णु हे एकरुप आहे हे जाणवल्यामुळे सर्व जगताच्या आकार व विकार ह्यांना मी सोडले. निवृत्तिनाथ म्हणतात, गुरु गहिनीनाथांनी सांगितलेल्या नाम निधानामुळे भक्तांना नामामृताची प्राप्ती झाली.